พันธุ์ไม้พระราชทานเพื่อปลูกเป็นมงคลจังหวัดอุตรดิตถ์
ชื่อวิทยาศาสตร์ Tectona grandis L.f.
วงศ์ VERBENACEAE
ชื่อสามัญ TEAK
ชื่ออื่น เคาะเยียโอ ปายี้ เป้อยี เส่บายี้
ไม้ต้นขนาดใหญ่ผลัดใบ สูงตั้งแต่ 20 เมตรขึ้นไป ลำต้นเปลาตรง โคนมักเป็นพูพอนต่ำ ๆ เรือนยอดเป็นพุ่ม ทรงกลมค่อนข้างทึบ เปลือกสีเทา เรียบ หรือแตกเป็นร่องเล็ก ๆ ตามความยาวลำต้น เปลือกในสีเขียวอ่อนใบเดี่ยว ออกตรงข้ามกันเป็นคู่ ปลายแหลมโคนมน ยาว 25-30 เซนติเมตร กว้าง 20-30 เซนติเมตร ใบของต้นอ่อน จะใหญ่กว่านี้มาก เนื้อใบสากคายสีเขียวเข้ม หลังใบสีอ่อนกว่า มีต่อมเล็ก ๆ สีแดง ขยี้ใบจะมีสีแดงเหมือนเลือด ดอกขนาดเล็ก สีขาวนวล ออกเป็นช่อใหญ่กระจายตามปลายกิ่ง ผลแห้งค่อนข้างกลมเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 2 เซนติเมตร เปลือกแข็ง ภายในมี 1 - 3 เมล็ด
นิเวศวิทยา ขึ้นเป็นหมู่ในป่าเบญจพรรณทางภาคเหนือ และบางส่วนของภาคกลางและภาคตะวันตก และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
ออกดอก ออกดอกและเป็นผล เดือน มิถุนายน - ตุลาคม
ขยายพันธุ์ โดยเมล็ด และปักชำ
วิธีปฏิบัติต่อเมล็ดและการเพาะเมล็ด
วิธีเตรียมเมล็ดก่อนเพาะ
นำเมล็ดแช่น้ำ 2 วัน สลับผึ่งแดด 1 วัน รวม 15 วัน แล้วหว่านในแปลงเพาะให้กระจัดกระจายทั่วกัน กลบด้วยวัสดุเพาะชำ สูงประมาณ 3-5 มิลลิเมตร หรืออาจทำร่องแล้วหว่านลงในร่องจะสะดวกในการกลบ และเมล็ดจะงอกอย่างเป็นระเบียบ แปลงเพาะควรอยู่กลางแจ้ง เมล็ดสักจะงอกไม่พร้อมกัน บางเมล็ดงอกภายใน 3 สัปดาห์ บางเมล็ด 2 ปีจึงงอก
การปักชำ
- เลือกไม้สายพันธ์ดีที่ต้องการขยายพันธุ์ (ต้นแม่พันธุ์)
- เลือกตัดชิ้นส่วนของไม้ที่พัฒนาเป็นกล้าไม้ได้ง่าย
- นำไปกระตุ้นการออกรากและลำต้นด้วยสารเคมี (สารเคมีมีขายตามท้องตลาด)
- นำส่วนของพืชที่ได้รับการกระตุ้นแล้วไปไว้ในโรงเรือนที่สามารถควบคุมความชื้นและอุณหภูมิได้ และดูแลจนกว่าส่วนของพืชที่นำมาปักชำจะสร้างรากและลำต้น
- นำกล้าไม้ที่ออกรากและลำต้นไปอนุบาลจนกล้าไม้เริ่มแข็งแรง
- นำกล้าไม้ออกไปกลางแจ้งเพื่อให้กล้าไม้ปรับตัวและแข็งแรงพอที่จะนำไปปลูกได้
ข้อสังเกตและผลการทดลอง
1. เมล็ดงอกใช้เวลาประมาณ 120 วัน
2. ภายในระยะเวลา 6 เดือน ต้นกล้าจะมีความสูงประมาณ 30 ซม. สามารถย้ายปลูกได้
ประโยชน์ เนื้อไม้มีลายสวยงาม แข็งแรงทนทาน เลื่อยผ่า ไสกบ ตบแต่ง และชักเงาได้ง่าย และดีมาก ใช้ในการก่อสร้าง บ้านเรือน เครื่องเรือน ปลวก มอด ไม่ชอบทำลายเพราะมีสารพวกเตคโตคริโนน
